"Narod u srednjevekovnoj Srbiji masovno odbija da služi vojsku i da odlazi u vladareve ratne pohode. Stefan Nemanja zbog toga krivi bogumile i nakon učvršćenja vlasti kreće da se obračunava sa onima koji su se protivili njegovoj politici. Vlasti započinju ubijanje i progon bogumila koji se nisu branili. Progon bogumila je dobio obrise građanskog rata sa strahovitim, nečovečnim postupcima. Bogumili su spaljivani na lomači, stavljani na muke, kažnjavani najsurovijim kaznama, odsecani su im delovi tela, proterivani su iz države a kuće i imanja su im paljena i oduzimana.
Pored imanja paljene su i bogumilske knjige, što je posebna šteta jer bi one danas predstavljale najstarije spomenike raške i makedonske škole. Najstariji tragovi srpske pismenosti su završili na lomačama Stefana Nemanje. Ovakav surov progon bogumila i uništavanje njihovih knjiga i jeste razlog što se danas o njima toliko malo zna i što sva znanja dolaze upravo iz knjiga njihovih neprijatelja.
Iako je mnoštvo bogumila ubijeno i proterano, veliki broj njih i dalje ostaje da živi u Raškoj, prvenstveno onih koji nisu imali gde da odu. Za njih je godinama kasnije Dušanov zakonik predviđao žigosanje na licu i progon iz zemlje. Oni koji su ostali su bili primorani da se pritaje i skrivaju i tako će nadživeti i naredne vladare i srednjevekovnu srpsku državu.
Kako Biblja jasno i nedvosmisleno govori o podrucju Dalmacije kao podrucju propovedanja evandjelja,jasno je da je stanovnistvo koje je boravilo na tim prostorima bilo jedno od prvih u Evropi koji su prihvatali prvobitno evandjelje, bilo preko Apostola Pavla ili Tita koji je bio zaduzen za Dalmaciju.Ona u to doba obuhvata znatno vece podrucje nego danas.Slavensko odnosno srpsko stanovnistvo je na taj nacin upoznalo prvobitno Hristjanstvo.Kako je pod uticajem Vizantije i Patrijarha, dolazilo do stalnog progona Jeresi koju su cinili upravo vernici prvobitnog hriscanstva i kako oni nisu prihvatali drzavnu crkvu ,jer se to suprostavljalo evandjelju tako je brojnim progonima i broj ovih hriscana bivao sve manji.U Srbiji su osobito stradali hriscani u doba cara Dusana i u vreme Nemanjica.Iako su ovi hriscani bili najcesce etnicki Srbi oni su ih zarad svojih drzavnih interesa ubijali i pljackali zbog njihovog verovanja .Postoji teza da su bogumili odnosno hriscani koje su tako nazivali presli u islam dolaskom osmanlija no to objasnjenje je vrlo nepouzdano i prije bi se reklo da je to jos jedno podmetanje od strane pravoslavne crkve, a tako i katolicke kako bi se pokazalo kolko im je vera bila slaba .Tako isto izgleda da je Osmanlijsko osvajanje dobro doslo i jednima i drugima u prikrivanju zlocina nad prvobitnim hriscanima Balkana. Takodje je primetan nedostatak knjiga i pisama iz tog vremena,buduci da su lomace gorele usled progona jeretika a isto tako i knjiga.Miroslavljevo jevandjelje nam govori u prilog cinjenice da je pismo bilo veoma razvijeno te je za ocekivati mnostvo sacuvanih knjiga i spisa ipak ostajemo uskraceni buducu da su i knjige delile sudbinu svojih hriscanskih vlasnika.
U etnickim ratovima bogumili su svojatani u prilog Hrvatstva i Srpstva iako su i jedni i drugi u svom klero/drzavnom progresu nacije ubijali i progonili ove ostatke prvobitnog hriscanstva u ovom delu Euope."
Valdenžani, katari-albigenzi, bogumili, pavlikijaniuto 10 srp 2007, 15:36